Girişimcilik son zamanların en gözde mesleklerinden. Girişimciler girişimlerini belirli bir aşamaya getirdiklerinde veya daha başlangıç aşamasında, bazı imkanlara ihtiyaç duyarlar. Bu imkanları kendileri sağlayabileceği gibi, bu amaçla kurulmuş bir kuluçka merkezi de bunu sağlayabilir. İşte bu noktada girişimcilerin oldukça dikkatli olmaları gerekir. Çünkü, amacı girişimcilere yardım etmenin dışında, haksız kazanç elde etmek olan bazı kurumlar, bu noktada girişimcilerin haklarını ellerinden alabilirler. İşte bu yazımızda, kuluçka merkezi nedir, kuluçka merkezi seçerken nelere dikkat etmek gerekir, bu noktalara bir bir değineceğiz. Ayrıca kendi yaşadığım İTÜ Çekirdek ve İTO BTM deneyimlerine de yer vereceğim.
Girişimci Filmleri ve Girişimci Belgeselleri ile motivasyonunuzu arttırmak ister misiniz?
Bu Yazıda Neler Okuyacaksınız?
Kuluçka Merkezi Nedir?
Kuluçka merkezi nedir sorusuna vereceğimiz ilk cevap, ingilizce incubator. Incubator, kuluçka makinesi anlamına geliyor ve girişimcilik açısından bakıldığında kuluçka merkezi için kullanılan bir terim. Peki bir kuluçka merkezi nedir? Girişimciler, kuluçka merkzini neden tercih ederler.
Kuluçka merkezleri, belirli imkanlarla donatışmış ve girişimcilerin girişimlerinin özellikle başlangıç dönemlerinde ihtiyaç duyacakları eğitim, mentörlük, çalışma ortamı ve çevre (network) imkanı sağlayan kurumlar.
Kuluçka merkezleri genellikle devletten aldıkları destekler çerçevesinde, dönem başlarında belirledikleri girişimcilere bu imkanları ücretsiz bir şekilde sunarlar. Fakat bazı kuluçka merkezleri, girişimcilerin bu dönemlerinden faydalanarak, girişimlerden pay koparma amacında olarak, girişimciler üzerinden haksız kazanç elde etmeye çalışmaktadır. İşte bu noktada, girişimcilerin oldukça dikkatli olmaları gerekir!
Kuluçka Merkezi Seçerken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Girişimciler veya girişimci adaylarının, bir kuluçka merkezinden faydalanmadan önce oldukça detaylı araştırma yapmaları gerekir. Çünkü, devlet destekli olan birçok kuluça merkezinin asıl amacı, girişimcilere destek sunmakken, bazı kurumların bu noktada amacı, girişimler üzerinden haksız kazanç elde etmek olabilir. Hatta günümüzde görünüşte oldukça bilinen ve isim yapmış kimi kuluçka merkezleri de, bu gibi davranışlar sergileyebilmektedirler. Bu nedenle, aman dikkat!
Bu noktada, iki ayrı girişimci kuluçka merkezinden hizmet almış biri olarak, kendi tecrübelerime de dayanarak, bir girişimcinin kulçka merkezi konusunda nelere dikkat etmesi gerektiğini maddeler halinde sıralayacağım. Aynı zamanda kendi edindiğim bu iki tecrübeyle ilgili özet bilgiyi yazının sonunda sizlerle de sizlerle paylaşacağım. Detaylarını okumak isteyenler, konuyla ilgili diğer yazımı gözden geçirebilirler.
1) Eğitim İçerikleri
Bir kuluçka merkezi seçmeden önce dikkat edilmesi gereken konulardan ilki verilen eğitimler. Girişiminiz süresince, sizlere gerekli olacak bazı alanlarda, bazı eğitimler almanız gerekiyor. Kuluçka merkezleri genellikle bu eğitimleri bir paket halinde size sunabiliyor. Peki bu eğitimlerde neler oluyor?
Bir kuluçka merkezinden alabileceğiniz eğitimler oldukça farklı alanlarda olabilir. Bu eğitimler, girişimcilikten, satış pazarlamaya, dijital pazarlamadan, sosyal medya yönetimine kadar, girişiminiz için hayati birçok konuda olabilir. İşte, kulçka merkezi seçerken, verilecek eğitimlere de göz gezdirmeniz sizin ve girişiminiz için oldukça faydalı olabilecektir. Bu noktada, içi boş eğitimlerin hem zamanınızı çalacağı hem de girişiminize bir faydası olmayacağını belirtmek isterim.
2) Eğitimciler
Bir kuluçka merkezinden alacağınız eğitimin yanında, bu eğitimleri kimlerden aldığınız oldukça önemli. Eğitimleri veren kişilerin yetkinliği, sizin ve girişiminizin bu eğitimlerden alacağı faydayı da doğru orantılı olarak arttıracak.
Bazı kuluçka merkezlerinde verilen eğitimler, bu noktada oldukça yetersiz. Çünkü, kimi kuluçka merkezlerinde, yetkin olmayan eğitimciler, liyakat önemsenmeden yerleştirilmiş olabiliyor. Alanında yetkin olmayan bir eğitimciden alacağınız eğitim de bu noktada size zarar verebilecek bir eğitim olabilir.
3) Kuluçka Merkezi Mentörleri
Kuluçka merkezlerinin en göze çarpan özelliklerinden biri de alanında uzman kişileri ihtiyacına göre girişimcilere mentör olarak atayabilmeleri. Peki mentör ne demek? Girişimcilik dünyasında Mentör, kendi yetkinlik alanında, girişimcilere fikir ve destek veren bir kişi olarak tanımlanabilir. Örneğin finans konusunda uzman biri, girişiminizin finansal tarafı ile size fikir verebilir. Ya da, pazarlama konusunda uzman olan bir mentör, girişiminizi nasıl pazarlayacağınız ya da reklamını nasıl yapacağınız konusunda sizlere destek verebilir.
Bir kuluçka merkezi seçerken, hangi alanlarda, hangi mentörlerden destek alabileceğinizi de araştırmanız ve yetkin mentörlerden destek alabileceğiniz bir kuluçka merkezi seçmeniz oldukça önemli. Çünkü girişimcilik konusunda tecrübesi olmayan bazı mentörler, girişimcilik ve girişimci ruhundan bihaber bir şekilde, sizleri yanlış yönlendirebiliyor, motivasyonunuzu kırabiliyor. İTÜ Çekirdek mentörlerinden birine online eğitim projemi anlattığımda, bana web sitesi ile uğraşmama gerek olmadığını ve onun yerine neden Udemy ‘den ders vermediğimi sorması, bu konuda hatırlayıp güldüğüm örneklerden.
4) Network İmkanı
Kuluçka merkezlerinin bir diğer imkanı da network imkanı. Kendiniz gibi bir çok girişimci ile tanışabileceğiniz kuluçka merkezleri, aynı zamanda alanında uzman mentörler ve yatırımcılarla da tanışma imkanı sunuyor size. Hem girişiminizin alanında farklı kişileri tanıyabileceğiniz, hem de farklı alanlarda kişilerle tanışabileceğiniz bu ortamlar, size oldukça geniş çaplı bir network sağlayabilir.
5) Sözleşme: Aman Dikkat!
Girişimcilerin, kuluçka merkezi seçerken dikkat etmeleri gereken konulardan en önemlisini sona sakladım. Çünkü bu konu oldukça önemli. Özellikle haksız kazanç elde etmeye çalışan ve girişimcilerin emekleri üzerinden para kazanmak isteyen kimi kuluçka merkezleri, bu konuyu oldukça kötüye kullanabilmekteler. Peki bunu nasıl yapıyorlar?
Girişimcilerin başlangıçtaki durumlarından yararlanan bazı kuluçka merkezleri, girişimcilere imzalattıkları sözleşmelere, girişimlere ortak olma ya da girişimlerden hisse, pay alma gibi maddeler ekleyebiliyorlar. Hatta, bu maddenin önemsiz olduğunu vurgulayarak, girişimcileri kandırmaya kadar gidebiliyor bu iş. Zaman sonra, girişiminiz belli bir aşamaya geldiğinde de bu kişiler ortaya çıkarak, sizden pay isteyebiliyorlar. Bu nedenle, kuluçka merkezi sözleşmelerine aman dikkat!
Size tavsiyem, başlangıçta ya da belli bir dönem içinde sizden hak talep eden bir kuluçka merkezinden koşarak uzaklaşın. Böyle bir sözleşme önünüze koyulursa, asla imzalamayın ve emeğinizi, bu gibi yerlere yedirmeyin.
Kötü Tecrübem: İTÜ Çekirdek
2018 yılında, girişimimin ilk dönemlerinde ismini duyduğun İTÜ Çekirdek kuluçka merkezi, İstanbul Teknik Üniversitesi kampüsünde yer alan bir kuluçka merkezi olduğu için, bu kurumun alanında yetkin olan ve girişimcilerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir kuluçka merkezi olduğunu düşündüm. Ve bu dönemde, yanlış bir tercih yaparak girişimim ile bu kurumun bünyesindeki İTÜ Çekirdek girişimci ön kuluçka programına dahil oldum.
Ön kuluçka programı dahilinde, birkaç seminere katıldım ve birkaç mentör ile görüştüm. Ama çok fazla zaman geçmeden, buradaki eğitimlerin ve mentör görüşmelerinin, bir girişimci için yeterli olmadığını, aksine zaman kaybı olduğunu fark ettim. Bunu fark ettikten sonra da eğitimlere katılmadığım gibi, mentör desteğini de almaktan vazgeçtim. En önemlisi de, bu kurumda yer alan kişilerin girişimcilik ve girişimci ruhundan bi haber olmasıydı.
İTÜ Çekirdek ön kuluçka merkezindeki Eğitim ve mentörlük yetersizlikleri bir yana, bu programın öyle bir noktası vardı ki, bu, bir kuluçka merkezi seçerken, bir girişimcinin en çok dikkat etmesi gereken nokta da bu noktaydı. Sözleşmeden bahsediyorum.
Program başlangıcında, bizlere bir sözleşme imzalatıldı. Bu sözleşmede oldukça detaylı maddeler yer alırken, sözleşmeye öyle bir madde konulmuştu ki, bu madde ile girişiminizin üzerinde hak talep edebiliyorlardı. Bizim sözleşmemizde %3 lük bir hisse devrinden bahsediyorlardı. Düşünün! Siz gecenizi gündüzünüze katıp, yıllarca emek verip bir girişimi belli bir aşamaya getiriyorsunuz, ama size birkaç saatlik destek verdiğini iddia eden bir kuluçka merkezi, sizden pay istiyor. İnanılır gibi değil!
Başlangıçta bu maddeyi imzalamadan önce bizlere söylenen, bu maddenin presedürel bir madde olduğuydu. Fakat maddenin 5 yıl içerisinde bir hisse devrinden bahsediyor oluşu, zaten buradaki niyetin ilk işaretiydi. 2018 de birkaç aylık dahil olduğum bu programdan sonra, İTÜ Çekirdek 2023 yılına kadar, 5 yıl süre içerisinde, hiçbir destekte bulunmadı. Fakat, 2023 yılının Temmuz ayında, bu beş yıllık hisse devri süresinin biteceğini de göz önünde bulundurarak, bana bazı taciz e-mailleri atmaya başladı. Bu e-maillerde, hali hazırda bir şirket varsa, bu şirketin verileri isteniyor, hisse devri için toplantı talep ediyorlardı. Evet yanlış okumuyorsunuz! 5 yıl boyunca hiçbir şekilde destek olmamış, sadece göstermelik eğitimler, zaman doldurmak için yapılmış bir iki mentörlük görüşmesi için, girişimimden %3 ‘lük bir pay talep ediyorlardı.
Şimdi sizlere soruyorum: Girişimciler için bir destek merkezi olduğunu iddia eden böyle bir kurum, girişimcilere gerçekten destek veren bir kurum mudur, yoksa girişimcilerin emeklerinin üzerinden kazanç sağlamaya çalışan bir kurum mudur? Takdir sizin… Bu benim kötü tecrübem…
İyi Tecrübem: İTO BTM
Girişimcilik sürecim boyunca, kötü tecrübelerimin yanında, iyi tecrübelerim de oldu tabi. Bunlardan birisi de İTO BTM ‘i kuluçka merkezi olarak seçmemdi. Bu arada, İTO BTM, İstanbul Ticaret Odası Bilgiyi Ticarileştime Merkezi ‘nin kısaltılmışı.
İTO BTM, hem verdiği eğitimler, hem de mentörlük desteğiyle, ben ve grubumuzdaki diğer girişimcilere, oldukça destek oldu. Ve bu desteği sağlarken, bizlerden herhangi bir bedel almadığı gibi, gelecekte de herhangi bir pay ve hisse devri gibi anlamsız isteklerde bulunmadı.
Kuluçka süresi bittikten sonra da İTO BTM bizlere hem mekan olarak hem de eğitim olarak destek olmaya devam etti. Bu noktada, herhangi bir menfaat gözetmeksizin gerçek bir kuluçka merkezi olan İTO BTM ‘e ben bireysel olarak minnettarım. İyi ki böyle bir destek almışım ve bu programda yer almışım.
Kuluçka Merkezini Seçerken Dikkat Edin!
Bütün bu maddeleri özetlersek, bir girişimci olarak, bir kuluçka merkezi seçmeden önce, oldukça dikkat etmeniz gerekiyor. Seçeceğiniz kuluçka merkezinin eğitimleri, eğitimcileri, mentörleri, network ve diğer imkanları ile bir bütün olması gerektiğini aklınızdan çıkarmamalısınız. Çünkü, amacı girişimcilere destek vermenin ötesinde, kar amacı güden bir kuluçka merkezi ile çalışmaya başladığınızda, hem müthiş bir zaman kaybı hem de sonrasında enerji kaybı yaşayabilirsiniz.
En önemlisi de, bir kuluçka merkezi ile bir sözleşme imzalarken, sizin ve girişiminizin hakkını gasp etmeye çalışmamalarından emin olmalısınız. Çünkü ülkemizde maalesef bazı girişim kuluçka merkezleri, ülke gelişimine katkı sağlamayı bırakın, ülkede ortaya çıkan girişimlere, bu şekilde köstek olabilmekteler.
Siz bir girişimde bulundunuz, bir şey ürettiniz, ortaya bir ürün koydunuz. Bir tohumken suladığınız, büyüttüğünüz, önce bir fidan, sonra bir ağaç haline getirerek, yıllarca emek verdiğiniz bir girişim, neden sizin üzerinizden para kazanmak isteyen kimselere yar olsun?
Girişimci Filmleri ve Girişimci Belgeselleri ile motivasyonunuzu arttırmak ister misiniz?
İstanbul Kuluçka Merkezleri
Ülkemizde girişimcilere ve girişimciliğe destek veren bir birinden farklı kuluçka merkezleri var. Bunların büyük çoğunluğu da İstanbul’da. Ama bir kuluçka merkezi seçerken aman dikkat! Benim yaşadığım kötü tecrübeleri yaşamamanız adına istanbul kuluçka merkezlerini aşağıda sizler için sıraladım. Bu kurumların kendi web sitelerine göz atarak daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Inovent
Sabancı Üniversitesi tarafından 2006 da kurulan bir diğer ön kuluçka merkezi de Innovent. Kurum ayrıca girişimlere çeşitli nakit desteği de sağlıyor.
Inovent ile ilgili detaylı bilgi için: http://www.inovent.com.tr
Türk Telekom Pilot
Türk Telekom işbirliği ile kurulan bir kuluçka merkezi, Türk Telekom Pilot. Kuruluş yılı 2013. Bu kurum da girişimcilere mentörlük, ofis alanı ve hatta nakit desteği saplıyor.
Türk Telekom Pilot ile ilgili detaylı bilgi için: https://turktelekomventures.com.tr/pilot
DreamBU
DreamBU Kuluçka Merkezi, Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi bünyesinde. Mentörlük, ofis imkanı ve yatırımcı konularında imkan sağlayan DreamBu, girişimcilerin başvurabileceği bir diğer ön kulcka merkezi.
DreamBU ile ilgili detaylı bilgi için: https://tto.boun.edu.tr/tr/content/dreambu-kulucka-merkezi
Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi
Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi, 2017 yılında Acıbadem Üniversitesi bünyesinde kurulan bir ön kuluçka merkezi. Özellikle sağlık alanındaki girişimlerin desteklendiği Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi bu alandaki girişimcilere farklı imkanlar sağlıyor.
Acıbadem Üniversitesi Kuluçka Merkezi ile ilgili detaylı bilgi için: https://www.acibademkulucka.com
Ankara Kuluçka Merkezleri
Bir diğer büyük şehrimiz olan Ankara da, girişimcilik için önemli üstlerden birisi. Ankara Kuluçka Merkezlerini aşağıda sizler için sıralardım.
ATOM
ATOM Ankara ‘da bulunan en önemli kulcka merkezlerinden. ODTÜ Teknokent bünyesinde kurulan bir ön kuluçka merkezi ATOM (Animasyon Teknolojileri ve Oyun Geliştirme Merkezi). Kuruluş yılı 2008. Özellikle oyun geliştirme ve animasyon alanlarındaki girişimlere önemli katkılar sağlıyor.
Peki ATOM, girişimciler için hangi imkanları sağlıyor? ATOM bünyesindeki girişimciler, Çalışma Alanı, Fiziksel ve Teknik Altyapı, Mentor Desteği, Eğitim Desteği ve İş Geliştirme Desteği gibi desteklerden faydalanırken, aynı zamanda çeşitli etkinliklerde de yer alabiliyorlar. Yine kurum bünyesinde Üniversite-Sanayi İşbirliği kapsamında, yatırımcılar ile görüşme imkanı elde edebiliyorlar.
ATOM ile ilgili detaylı bilgi için: http://atom.org.tr/index.php/atom-nedir/
Bilkent CyberPark
Bilkent CyberPark, Bilkent Üniversitesi ve Bilkent Holding tarafından kurulmuş bir kulucka merkezi. Kuruluş tarihi 2002. Kurum aynı zamanda vakıf üniversiteleri arasındaki ilk vakıf teknokenti ünvanını elinde bulunduruyor.
Bilkent CyberPark ile ilgili detaylı bilgi için: https://www.cyberpark.com.tr
Viveka
Viveka, Ankara ‘da bulunan bir diğer kuluçka merkezi. Diğer kuluçka merkezleri gibi, girişimcilere ortak çalışma alanı ve mentörlük hizmetleri sunuyor.
Viveka ile ilgili detaylı bilgi için: https://www.viveka.com.tr
İzmir Kuluçka Merkezleri
Bir diğer büyük kentimiz olan İzmir ‘de de girişimciler için kuluck merkezleri mevcut. İşte onlardan bazıları:
Ebiltem TTO
Ege Üniversitesi bünyesinde olan Ebiltem TTO (Teknoloji Transfer Ofisi) girişimciler için bir başka kuluçka merkezi. Bu kurum da girişimler için oldukça önemli katkılarda bulunuyor.
Ebiltem ile ilgili detaylı bilgi için: https://ebiltem.ege.edu.tr
Kuluçka Merkezi İle İlgili Önemli Sorular
Bir Kuluçka Merkezinden Destek Almalı Mıyım?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu kişisel bir karar olmakla birlikte, kesinlikle çok dikkat etmeniz gereken bir konu. Çünkü bu konuda girişimciye destek olma amacı taşımaktan çok, kar amacı güden kuruluşlara denk gelme olasılığınız var. Ve bu kuruluşlar, belli alanlarda isim yapmış, hatta önemli üniversitelerin isimlerini kullanan kuruluşlar da olabilir. Bu kuruluşların, gelecekte sizden pay isteyecek şekilde size bir sözleşme imzalatması ve emeğinize hiç bir katkı sağlamadan ortak olmaya çalışması söz konusu. Bu nedenle bu konuda lütfen dikkatli olun!
Kuluçka Merkezi Ne Gibi Hizmetler Sunar?
Startup ‘ınız ya da girişiminiz için bir kuluçka merkezi ne kabul edildiğinizde, bu kuluçka merkezi size yer, mentorluk ve eğitim hizmeti sunabilir. Bu şartlar hizmeti alacağınız kuruma göre değişiklik gösterir. Bu noktada dikkat etmeniz gereken şey, bu kurumların sizden veya girişiminizden bir hak talebinde bulunmaması. Çünkü zaten verdikleri hizmetlerden dolayı devletten belirli bir ücret alan kurumlar bu kurumlar.
Kuluçka Merkezi Sözleşmelerinde Neye Dikkat Etmeliyim?
Girişiminiz veya Startup ‘ınız için bir kuluçka merkezinden destek almak istediğinizde, bu kuruluşlar sizlerle sözleşme yapmak isterler. Bu sözleşmelerde çeşitli maddelere imza atarak o maddelere uyacağınızı taahhüt edersiniz. İşte sözleşmelerin kilit noktaları bu maddelerdir. Kuluçka merkezleri bu maddelerde öyle kilit cümleler yazabilirler ki, günü geldiğinde sizin emeğinizden hak talebinden bulunabilirler. Benim yaşadığım örnekte olduğu gibi, hiç bir emek sarfetmeden, sadece size imzalattıkları bir belgeden dolayı, emeğinize ortak olmak isteyebilirler. Bu yüzden, sözleşmeleri çok iyi okumalı, çok fazla teferruat içeren sözleşmeler sunan kuluçka merkezlerinden mümkün oldukça uzak durmalısınız. Çünkü bizde bir söz vardır: “Minareyi Çalan Kılıfını Hazırlar!“. İşte bu şirketler, bünyelerinden bulundurdukları uzmanlar sayesinde, kılıf hazırlama konusunda oldukça yetenekliler. Bu yüzden aman dikkat..!
